SZKOLNY KATALOG

PRAW UCZNIA

 

Podstawa prawna:

1. Konwencja o Prawach Dziecka, przyjęta przez Zgromadzenie Ogólne ONZ

20 listopada 1989 r. i ratyfikowana przez Polskę ( Dz. U. nr 120, poz. 526

i 527 )

2. Konstytucja Rzeczpospolitej Polskiej z 2 kwietnia 1997 r.

1. Ustawa z dnia 7 września 1991 r. o Systemie Oświaty ( Dz. U. nr 67 poz. 329 z późniejszymi zmianami )

2. Akty wykonawcze do w/w ustawy

 

Każde dziecko ma fundamentalne prawo do wychowania i dorastania w atmosferze miłości i bezpieczeństwa , z poszanowaniem jego podmiotowości i godności. Uświadomienie tej zasady jest warunkiem mówienia o prawach dziecka. Znajomość i rozumienie tych praw przez dorosłych powinno być podstawowym standardem.

Znajomość własnych praw pomaga świadomie z nich korzystać. Wiedzą o tym dorośli, ale czy na pewno wiedzą o tym dzieci w szkole podstawowej ?

Dorośli powinni respektować zasady podmiotowości i godności dziecka oraz wynikające z tych zasad prawa. To właśnie rolą dorosłych, a w szkole – wychowawców , jest przekazywanie dzieciom określonych wartości i norm postępowania, uczenie dokonywania świadomych wyborów i decyzji, kształtowania umiejętności niezbędnych w funkcjonowaniu w społeczności rówieśniczej i szkolnej.

Ustalając prawa ucznia naszej szkoły braliśmy pod uwagę przepisy prawa oświatowego ( ramowy plan szkoły , Ustawa o systemie oświaty, odpowiednie zarządzenia MEN) oraz szczegółowo analizowaliśmy „Konwencję o prawach dziecka” i „ Europejską konwencję o ochronie praw człowieka i podstawowej wolności”, a także Konstytucję RP. Ostateczne sformułowanie praw ucznia w statucie naszej szkoły jest krótkie , ale – naszym zdaniem – dość precyzyjne i jasne.

Staraliśmy się , aby te prawa nie dotyczyły uprawnień dzieci w szkole oraz nie wynikały z zadań szkoły, ale żeby uwzględniały przede wszystkim podstawowe prawa człowieka, ważne w sytuacji, w jakiej znajduje się uczeń w szkole.

 

Prawa ucznia

to :

1. Prawo do nauki, informacji oraz rozwoju zainteresowań, zdolności i talentów.

2. Prawo do swobody wyrażania myśli, przekonań, w szczególności dotyczących życia szkoły a także światopoglądowych i religijnych.

3. Prawo do życia bez przemocy oraz życzliwego podmiotowego traktowania w procesie dydaktyczno – wychowawczym.

4. Prawo do wpływania na życie szkoły przez działalność samorządową oraz zrzeszanie się w organizacjach szkolnych.

5. Prawo do prywatności.

6. Prawa proceduralne.

Uczniowie będą świadomie korzystać ze swoich praw, jeżeli dobrze je poznają i zrozumieją. Samo odczytanie praw ze statutu nie pomoże dziecku zrozumieć, co to znaczy , że w szkole mamy prawo do prywatności, do informacji, życia bez przemocy , itp . Analiza poszczególnych praw, ich odniesienie do wymienionych wcześniej dokumentów oraz rozmowy i dyskusje na zajęciach edukacyjnych z wychowawcą, nauczycielami, pedagogiem szkolnym, opieranie się na konkretnych przykładach z życia pozwoli uczniom lepiej zrozumieć ich prawa i pozwoli świadomie z nich korzystać. Należy pamiętać, że korzystając świadomie z własnych praw, uczniowie poszerzają sferę własnej wolności, ale zarazem uczą się odpowiedzialności za podejmowane decyzje. Dokonując samodzielnie wyborów ponoszą ich konsekwencje.

Poniższe opracowanie dotyczące rozumienia statutowych praw ucznia naszej szkoły może być przydatne nauczycielowi – wychowawcy do planowania i realizowania tematyki godzin wychowawczych.

1.  

Prawo do nauki, informacji oraz rozwoju zainteresowań, zdolności i talentów

Art. 42 Konwencji o prawach dziecka stanowi : „ Państwa – strony zobowiązują się do szerzenia informacji o zasadach i postanowieniach niniejszej konwencji zarówno wśród dorosłych, jak i dzieci , wykorzystując do tego celu będące w ich dyspozycji środki ”.

Na władzach szkoły spoczywa obowiązek dostarczenia uczniom podstawowych informacji na temat praw. Ramowy statut szkoły obliguje dyrektora szkoły do zapewnienia uczniom możliwości zapoznania się ze statutem.

Prawo to rozumiane jest jako dostępność wiedzy o prawach i uprawnieniach , warunkującą korzystanie z nich i dlatego uważane jest za szczególnie ważne.

W konwencji o prawach dziecka zapisano w art. 13, iż dziecko ma prawo:

„ do swobody poszukiwania, otrzymywania i przekazywania informacji oraz idei, wszelkiego rodzaju, bez względu na granice, formie ustnej, pisemnej, bądź za pomocą druku, w formie artystycznej lub z wykorzystaniem każdego innego środka przekazu według wyboru dziecka ‘’ oraz że „wykonywanie tego prawa może podlegać pewnym ograniczeniom, lecz tylko takim, które są przewidziane przez prawo i które są konieczne do poszanowania praw i reputacji innych osób albo do ochrony bezpieczeństwa narodowego lub porządku publicznego bądź zdrowia albo moralności społecznej”.

W art. 17 napisano : „ państwa – strony uznają rolę spełnianą przez środki masowego przekazu i zapewnią, aby dziecko miało dostęp do informacji oraz materiałów pochodzących z różnych źródeł krajowych i międzynarodowych (..)”

Art. 10 Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności stanowi :

1. Każdy ma prawo do wolności i wyrażania opinii. Prawo to obejmuje wolność posiadania poglądów oraz otrzymywania i przekazywania informacji i idei bez ingerencji władz publicznych (…).

2. Korzystanie z tych wolności, jako pociągające za sobą obowiązki i odpowiedzialność, może pomóc takim wymogom formalnym, warunkom, ograniczeniom i sankcjom, jakie są przewidziane przez ustawę i niezbędne w społeczeństwie demokratycznym (…)

 

Uczniowie mają prawo do :

1. Sprawiedliwej, obiektywnej i jawnej oceny wiedzy, umiejętności i zachowania a szczególnie :

1. informacji co do kryteriów zasad jakie stosuje przy ocenianiu każdy nauczyciel,

2. oceniania w pełnej sześciostopniowej skali,

3. informacji odnośnie kryteriów ocen z zachowania ustalonych przez Radę Pedagogiczną / po uzyskaniu opinii Samorządu i Rady Rodziców /,

4. Rodziców każdorazowego wpisywania przez nauczyciela ocen cząstkowych do dzienniczka ucznia lub zeszytu przedmiotowego,

5. Zgłoszenia chęci poprawienia oceny i uwzględniania tej prośby przez nauczyciela w ustalonym przez niego terminie,

6. recenzji z pracy pisemnej z języka polskiego, a z innych przedmiotów na własną prośbę,

7. umotywowania na własną prośbę oceny z odpowiedzi ustnej,

8. otrzymania na jego prośbę sprawdzonych i ocenionych prac kontrolnych do domu na czas określony ,

9. informacji o przewidywanych dla niego stopniach okresowych /rocznych/

co najmniej na tydzień przed klasyfikacyjną Radą Pedagogiczną, a o stopniach niedostatecznych lub nieodpowiedniej ocenie z zachowania na miesiąc przed zakończeniem okresu / roku szkolnego /.

2. Ustalonych sposobów kontroli postępów w nauce, a szczególnie :

1. równomiernego stosowania wszystkich form kontroli ustnych i pisemnych,

2. znajomości zakresu materiału przewidzianego do kontroli,

3. określenia stawianych wymagań edukacyjnych z poszczególnych przedmiotów,

4. określenia przez nauczyciela terminu sprawdzianu pisemnego przynajmniej z tygodniowym wyprzedzeniem,

5. zasady, że w ciągu dnia może odbyć się tylko jeden sprawdzian, a w tygodniu najwyżej trzy,

6. zwolnienia z kontroli wiadomości w dniach poprzedzonych wycieczką lub inną imprezą klasową czy szkolną,

7. składania egzaminu poprawkowego, jeżeli ustalona przez nauczyciela ocena okresowa / roczna / jest jego lub jego rodziców zdaniem zaniżona ,

8. odwołania się od ustalonej nieodpowiedniej oceny z zachowania okresowej / rocznej / zgodnie z trybem ustalonym przez Radę Pedagogiczną .

 

3. Pomocy w przypadku trudności w nauce, a szczególnie :

1. powtórzenia przez nauczyciela niezrozumiałych partii materiału w czasie lekcji,

2. eliminowania braków w wiadomościach podczas zajęć wyrównawczych,

3) uzupełniania braków w wiadomościach podczas zajęć organizowanych w ramach pomocy koleżeńskiej, zorganizowanej przez wychowawcę .

Prawo do swobody wyrażania myśli, przekonań, w szczególności dotyczących

życia szkoły, a także światopoglądowych , religijnych

 

W art. 12 Konwencji o prawach dziecka napisano : „Państwa – strony zapewniają dziecku, które jest zdolne do kształtowania swych poglądów , prawo do swobodnego wyrażania własnych poglądów we wszystkich sprawach dziecka dotyczących, przyjmując je z należytą uwagą, stosownie do woli oraz dojrzałości dziecka”. Ten aspekt prawa do wypowiedzi jest również ważny dla prawidłowego kształtowania postaw. Młody człowiek, który wie, że może przedstawić swoje racje, że będzie poważnie potraktowany, uczy się bronić swoich poglądów i nie boi się ich wygłaszać. Jest to dobra okazja do uczenia się prezentowania własnych argumentów, argumentów także szacunku i tolerancji wobec ludzi myślących inaczej.

 

Wolność wypowiedzi jako :

- możliwość wypowiadania własnych sądów światopoglądowych, opinii o bohaterach historycznych, literackich itp..,

- możliwość wypowiadania opinii na temat programów i metod nauczania oraz spraw ważnych w życiu szkoły, klasy, samorządu itp…,

- możliwość wygłoszenia opinii , przedstawienia stanowiska (obrony) we własnej sprawie ,

- możliwość przedstawienia własnego stanowiska, gdy zapadają decyzje dotyczące uczniów.

Wolność myśli sumienia i wyznania gwarantuje każdemu człowiekowi Konstytucja RP (art. 53) . Naukę religii w szkole publicznej określa Ustawa o systemie oświaty i odpowiednie zarządzenia MENiS, Konwencja o prawach dziecka art. 14 i Europejska konwencja art.9.

Wolność myśli, sumienia i wyznania jako :

- możliwość uzewnętrzniania przekonań religijnych i światopoglądowych,

- równe traktowanie, niezależnie od wyznawanej religii, światopoglądu,

- tolerancja wobec „inności” religijnej, kulturowej, etnicznej.

Uczniowie mają prawo do :

1. Opieki wychowawczej i warunków pobytu w szkole zapewniających bezpieczeństwo, ochronę przed wszelkimi formami przemocy fizycznej bądź psychicznej oraz ochronę i poszanowanie jego godności, a szczególnie do :

1. realizacji wszystkich zajęć w szkole i poza nią w obecności nauczyciela lub wyznaczonego przez Dyrektora Szkoły opiekuna,

2. przebywania w budynku szkolnym odpowiadającym ogólnym warunkom bezpieczeństwa i higieny pracy,

3. udziału w zajęciach szkolnych realizowanych zgodnie z przepisami o bezpieczeństwie higienie pracy i nauki,

4. poszanowania swojej godności, dobrego imienia oraz swojej własności osobistej ze strony koleżanek, kolegów, nauczycieli i pozostałych pracowników szkoły,

5. zachowanie tajemnicy swoich spraw powierzonych wychowawcom i nauczycielom,

6. przebywania w warunkach eliminujących przemoc i użycie siły przez wszystkich, którzy wykorzystują swoją przewagę z racji swojej funkcji, wieku czy sprawności fizycznej .

2. Korzystania z pomocy materialnej stałej lub doraźnej zgodnie z odrębnymi przepisami .

3. Swobody wyrażania myśli i przekonań, w szczególności dotyczących życia szkoły, a także światopoglądowych religijnych, jeżeli nie narusza tym dobra innych osób, a szczególnie :

1. przedstawiania wychowawcy swoich wniosków odnośnie życia szkoły w czasie godzin z wychowawcą,

2. wpływania na życie szkoły w ramach pracy samorządu szkolnego lub klasowego,

3. uczestniczenia w nauce religii lub etyki zgodnie z wolą jego rodziców .

4. Rozwijania zainteresowań, zdolności i talentów, talentów szczególnie :

1. uczestniczenia w kołach zainteresowań i przedmiotowych, organizowanych przez szkołę,

2. reprezentowania szkoły w konkursach, olimpiadach, zawodach sportowych i innych.

 

Prawo do życia bez przemocy oraz życzliwego i podmiotowego traktowania

w procesie dydaktycznym

 

Konwencja o prawach dziecka w art. 19 stanowi : „ Państwa – strony będą podejmowały wszelkie właściwe kroki w dziedzinie ustawodawczej, administracyjnej , społecznej oraz wychowawczej dla ochrony dziecka przed wszelkimi formami przemocy fizycznej bądź psychicznej, krzywdy lub zaniedbania bądź złego traktowania (…)”.

Art. 40 Konstytucji stanowi : „Nikt nie może być poddany torturom ani okrutnemu, nieludzkiemu poniżającemu traktowaniu i karaniu. Zakazuje się kar cielesnych”.

Zgodnie z przepisami oświatowymi, w szkole nie wolno stosować kar naruszających godność i nietykalność cielesną ucznia :

- zakaz stosowania jakichkolwiek form przemocy ( ochrona nietykalności cielesnej ),

- poszanowanie godności ucznia (zakaz obrażania, wyśmiewania, stosowania presji psychicznej itp. ).

 

Uczniowie mają prawo :

1.Życzliwego podmiotowego potraktowania w procesie dydaktyczno-wychowawczym, a w szczególności do :

1. nazywania go wyłącznie z imienia lub nazwiska przez nauczycieli i kolegów,

2. traktowania go na równi z innymi uczniami, bez względu na jego sytuację rodzinną bądź materialną,

3. współpracy z nauczycielami na bazie partnerskich stosunków z zachowaniem autorytetu nauczyciela i osób starszych.

2. Korzystania z poradnictwa psychologiczno – pedagogicznego, a szczególnie:

1. udzielania tej pomocy przez Poradnię Psychologiczno-Pedagogiczną na jego wniosek, rodziców lub nauczyciela, wychowawcę,

2. korzystania z różnych form pomocy psychologiczno – pedagogicznej w szkole, takich jak zajęcia dydaktyczno-wyrównawcze, korekcyjno-kompensacyjne,

3. korzystanie z porad pedagoga szkolnego w Szkole Podstawowej w Górze Puławskiej.

3. Korzystania z pomieszczeń szkolnych, sprzętu, środków dydaktycznych,

księgozbioru podczas zajęć pozalekcyjnych.

 

Prawo do wpływania na życie szkoły przez działalność samorządową

oraz zrzeszanie się w organizacjach szkolnych

W ramowym statucie szkoły publicznej napisano : „uczeń ma prawo do wpływania na życie szkoły , działalność samorządową oraz zrzeszanie się w organizacjach działających w szkole”.

„Samorząd szkolny to ogół młodzieży, który działa na terenie szkoły poprzez swoich przedstawicieli ”( Ustawa o systemie oświaty ).

Wolność zrzeszania się jako :

- możliwość działania w samorządzie szkolnym i rola samorządu szkolnego w decydowaniu o ważnych sprawach dotyczących uczniów,

- wydawanie gazetki szkolnej – forma działalności samorządu i możliwość wypowiadania się w sprawach szkoły.

Samorząd szkolny jest organem szkoły, ale i organizacją uczniów ;

Organy samorządu są ważną reprezentacją ogółu uczniów.

 

Uczniowie mają prawo :

1. Wpływania na życie szkoły przez działalność samorządową oraz zrzeszanie

się w organizacjach działających w szkole a szczególnie :

1. wyłaniania w demokratycznych wyborach swej reprezentacji w postaci Samorządu Uczniowskiego samorządów klasowych,

2. udziału w opracowaniu i uchwaleniu ordynacji wyborczej, organizacji, składu i regulaminu działania Samorządu na ogólnym zebraniu ,

3. udziału w wyborze opiekuna Samorządu Uczniowskiego – jednego z nauczycieli,

4. stawiania wniosków i opinii w ramach kompetencji Samorządu Uczniowskiego,

5) informacji odnośnie pracy Samorządu i innych organizacji.

 

Prawo do prywatności

Art. 16 Konwencji o prawach dziecka mówi :

1. Żadne dziecko nie będzie podlegało arbitralnej lub bezprawnej ingerencji w sferę jego życia prywatnego, rodzinnego lub domowego czy w korespondencję ani bezprawnym zamachom na honor i reputację.

2. Dziecko ma prawo do ochrony prawnej przeciwko tego rodzaju ingerencji lub zamachom.

Art. 8 Konwencji Europejskiej mówi :

3. Każdy ma prawo do poszanowania swojego życia prywatnego i rodzinnego, swojego miejsca i korespondencji.

4. Niedopuszczalna jest ingerencja władzy publicznej w korzystanie z tego prawa z wyjątkiem przypadków przewidzianych przez ustawę i koniecznych w demokratycznym społeczeństwie z uwagi na bezpieczeństwo państwowe, bezpieczeństwo publiczne, lub dobrobyt gospodarczy kraju, ochronę porządku i zapobieganie przestępstwom, ochronę zdrowia i moralności lub ochronę wolności innych osób.

 

W szkole prawo do prywatności powinno oznaczać:

- ochronę danych osobowych ( np. informacje o stanie zdrowia, wyniki testów psychologicznych, informacje dotyczące rodziny – status materialny, wykształcenie rodziców, ewentualne problemy : alkoholizm, rozwód itp…),

- zakaz publicznego komentowania sytuacji rodzinnej, społecznej, osobistej ucznia.

Posiadanie praw jest nierozerwalnie związane z możliwością roszczenia. Każdy ma prawo oczekiwać przestrzegania jego praw, a w sytuacji nieprzestrzegania powinien móc zwrócić się do właściwej instytucji, która wystąpi w obronie jego praw, rozstrzyganie czy prawo zostało naruszone określi ewentualne konsekwencje wobec tego, kto prawa naruszył.

Konwencja o prawach dziecka stanowi w art.. 4:

„ Państwa – strony podejmą wszelkie właściwe działania ustawodawczo – administracyjne oraz inne dla realizacji praw uznanych w niniejszej konwencji. (…)”.

Art. 13 Konwencji Europejskiej brzmi :

„Każdy, kogo prawa i wolności zawarte w niniejszej konwencji zostały naruszone, ma prawo do skutecznego środka odwoławczego do właściwego organu państwowego także wówczas , gdy naruszenia dokonały osoby wykonujące swoje funkcje urzędowe”.

Aby uczniowie mieli możliwość dochodzenia swoich praw, potrzebne są jasne procedury odwoławcze. W statucie naszej szkoły ( zgodnie ze statutem ramowym ) ustaliliśmy tryb składania skargi w przypadku naruszenia praw ucznia.

6.

Prawa proceduralne

* Uczeń ma prawo do odwoływania się od decyzji wychowawcy, nauczyciela, rady pedagogicznej i dyrektora.

* Statut szkoły określa rodzaje nagród i kar stosowanych wobec uczniów oraz tryb odwoływania się od kary.

* Niedopuszczalne jest stosowanie kar, które nie są zapisane w statucie oraz kar, które w momencie dokonania przewinienia nie były w nim umieszczone.

* Wymierzenie każdej kary bez dania uczniowi możliwości obrony jest naruszeniem prawa do obrony i może stanowić podstawę do uchylenia kary.